2500 χρόνια από τη Μάχη του Μαραθώνα

Τον Σεπτέμβριο του 490 πΧ οι μυριάδες των περσικών στρατευμάτων με επικεφαλείς το Δάτη και τον Αρταφέρνη, αφού κατέστρεψαν την Ερέτρια, αποβιβάστηκαν στον κόλπο του Μαραθώνα. Η πεδιάδα εκεί ήταν η πιο κατάλληλη για τη χρησιμοποίηση του περσικού ιππικού.

Οι Αθηναίοι βάδισαν κατευθείαν στο Μαραθώνα με 10000 άντρες. Οι Σπαρτιάτες δεν είχαν στείλει ακόμα βοήθεια και η μόνη ενίσχυση ήρθε από τους Πλαταιείς, με ολόκληρο το στρατό τους, περίπου 1000 οπλίτες.

Οι δέκα Αθηναίοι στρατηγοί ήταν διχασμένοι. Πέντε υποστήριζαν ότι ήταν πολύ λίγοι για να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες, ενώ οι υπόλοιποι ανάμεσα τους και ο Μιλτιάδης ήταν υπέρ της μάχης. Μετά από πρόταση του Μιλτιάδη αποφάσισαν να ψηφίσει και ο πολέμαρχος, ο Καλλίμαχος. Ο Μιλτιάδης κατάφερε να τον πείσει και οι Αθηναίοι ετοιμάστηκαν για τη μάχη. Η απόσταση που χώριζε τους δύο αντιπάλους ήταν 1480 μέτρα.

Το σχέδιο του Μιλτιάδη ήταν να εμπλακεί σε μάχη με το περσικό πεζικό όσο πιο σύντομα γινόταν ώστε να αποφύγει τις απώλειες από τους εχθρικούς τοξότες. Οι Αθηναίοι και οι Πλαταιείς έτρεξαν πρώτοι για επίθεση. Στα τελευταία 200 μέτρα επιτάχυναν σε «δρομέα έφοδο». Οι Πέρσες «καθώς έβλεπαν τους Αθηναίους να τρέχουν χωρίς ιππικό, χωρίς τοξότες, νόμισαν ότι είχαν τρελαθεί και όδευαν προς την καταστροφή, αφού ήταν πολύ λίγοι» (Ηρόδοτος 6,112). Όμως, η ταχύτητα και ο ισχυρός αμυντικός οπλισμός των Αθηναίων τους επέτρεψαν να ξεπεράσουν με αμελητέες απώλειες την καταιγίδα των περσικών βελών.

Ο Μιλτιάδης είχε επιμηκύνει το μέτωπο του, ώστε να είναι ίσο με το μέτωπο των Περσών με τρόπο που το δεξιό και το αριστερό κέρας να είναι ισχυρά αποδυναμώνοντας το κέντρο. Οι Αθηναίοι και οι Πλαταιείς έπεσαν στα δύο άκρα των αιφνιδιασμένων Περσών. Πέτυχαν την κάμψη των πρώτων ζυγών, οι οποίοι πίεσαν τους πίσω ζυγούς, με αποτέλεσμα τη διάσπαση των γραμμών των τμημάτων των δύο άκρων σε όλο το βάθος και την τροπή τους σε άτακτη φυγή προς τη θάλασσα.

Στο κέντρο οι λιγοστές αθηναϊκές δυνάμεις υπέστησαν κάποιες απώλειες, όμως εκπλήρωσαν επιτυχώς την αποστολή τους, απασχολώντας τα επίλεκτα εχθρικά τμήματα. Η υποχώρηση του αθηναϊκού κέντρου πραγματοποιήθηκε με υποδειγματική συνοχή.

Μετά τη γρήγορη αθηναϊκή νίκη στα πλάγια, οι δύο πτέρυγες έπρεπε να ενωθούν, πριν το ισχυρό περσικό κέντρο προλάβει να αναστραφεί και να επιτεθεί πρώτο. Σε αυτό το κρίσιμο σημείο η ελληνική πειθαρχία και εκπαίδευση απέδειξε την αξία της.

Μια ισχυρότατη φάλαγγα με βάθος οκτώ ζυγών ήταν έτοιμη να επιτεθεί κατά του περσικού κέντρου. Η φάλαγγα τώρα ήταν ανεστραμμένη, αφού πρωτοστάτες έγιναν οι άνδρες της τελευταίας σειράς του προηγούμενου σχηματισμού (οι ουραγοί), που προβλεπόταν να είναι και αυτοί έμπειροι μαχητές. Σε λιγότερο από δύο λεπτά επέπεσε εναντίον του περσικού στρατού και ακολούθησε φονικότατη μάχη.

Τα περσικά τμήματα της δεξιάς πλευράς και του κέντρου κατέρρευσαν. Στην απεγνωσμένη προσπάθειά τους να σωθούν, έπεσαν επάνω στην αριστερή τους πλευρά, παρασύροντάς την και αυτή σε φυγή προς την ακτή του Σχοινιά. Στη μάχη έπεσαν πάνω από 6400 Πέρσες και μόλις 192 Έλληνες. Ανάμεσα τους και ο αδερφός του Αισχύλου Κυναίγειρος. Ο ίδιος ο ποιητής Αισχύλος τραυματίστηκε στη μάχη.

Αμέσως μετά, οι Πέρσες έπλευσαν προς το Φάληρο με το σκοπό να κυριέψουν την απροστάτευτη Αθήνα. Η αντίδραση του Μιλτιάδη ήταν άμεση. Άφησε τον Αριστείδη με τη φυλή του να φυλάει τα λάφυρα και κατευθύνθηκε με τον υπόλοιπο στρατό στην Αθήνα. Όταν τα πρώτα περσικά πλοία έφτασαν στο Φάληρο, ο Αθηναϊκός στρατός ήταν ήδη εκεί. Οι Πέρσες δεν μπορούσαν να επιχειρήσουν απόβαση και γύρισαν στην Ασία.

Την επομένη της μάχης έφτασαν οι ενισχύσεις από τη Σπάρτη. Κατευθύνθηκαν στο Μαραθώνα και επιθεώρησαν το πεδίο της μάχης και τους νεκρούς Πέρσες, συνεχάρησαν τους Αθηναίους και επέστρεψαν πίσω στη Σπάρτη.

Η ελληνική νίκη στον Μαραθώνα είχε τεράστια σημασία. Κλόνισε το περσικό αήττητο και ανέδειξε την ισχύ της πολεμικής τακτικής των Ελλήνων απέναντι στην συντριπτική αριθμητική υπεροχή του εχθρού. Άλλωστε, η τακτική που εφάρμοσε ο Μιλτιάδης στο Μαραθώνα διδάσκεται στις στρατιωτικές σχολές παγκοσμίως.

Οι Αθηναίοι νίκησαν σε αυτή τη μάχη σώζοντας όχι μόνο τις εστίες τους, αλλά και τις αξίες πάνω στις οποίες θεμελιώθηκε ο δυτικοευρωπαϊκός πολιτισμός.