Τα ορόσημα στο «Μακεδονικό»

ΣΤ΄ μέρος: Προς την ενδιάμεση συμφωνία
Εφημερίδα "Έρευνα"
27 Δεκεμβρίου 2007, σελ. 7


Ο εμπορικός αποκλεισμός (εμπάργκο) που είχε επιβάλλει η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου στα Σκόπια από τον Φεβρουάριο του 1994, έσπρωξαν τις ΗΠΑ να εκδηλώσουν πιο ενεργά το ενδιαφέρον τους. Άρχισαν αμέσως οι πιέσεις για άρση του εμπάργκο.

Το «Συμβούλιο Δράσης για τα Βαλκάνια» (ομάδα υψηλόβαθμων στελεχών της διοίκησης, ανάμεσά τους οι Ζ. Μπρεζίνσκι, Τζ. Σούλτς, Π. Βόλκερ, Ε. Βίζελ, Τζ. Σόρος, Μ. Αμπράμοβιτς) κατέθεσε στο αμερικανικό Κογκρέσο μία έκθεση που κατηγορούσε την Ελλάδα για εσκεμμένη αποσταθεροποίηση στα Βαλκάνια και επεκτατικές βλέψεις στη «Μακεδονία». Πρότεινε ανάμεσα σε άλλα την ανάκληση του αμερικανού πρεσβευτή από την Αθήνα, την ακύρωση της επίσκεψης του Α. Παπανδρέου στις ΗΠΑ και την απαγόρευση προσέγγισης ελληνικών πλοίων στα αμερικανικά λιμάνια.

Στις 6 Απρ. η Ελλάδα παραπέμφθηκε από την Κομισιόν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Το Δικαστήριο όμως δεν έκανε δεκτό το αίτημα για λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατά της Ελλάδας.

Στις 28 Απρ. ο Α. Παπανδρέου συναντήθηκε στην Ουάσιγκτον με τον Κλίντον (φωτο). Στις 13 Ιουνίου η Αθήνα αποφάσίσε να επιστρέψει στις συνομιλίες. Τα Σκόπια αρνούνται να προσέλθουν στο τραπέζι των απευθείας συνομιλιών, θέτοντας ως όρο την άρση του ελληνικού εμπάργκο.

Στις 4 Σεπτεμβρίου 1995 ο Richard Holbrooke (Νο 2 στο State Department) επισκέπτεται την Αθήνα. Θυμίζω ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν εξασθενημένος λόγω των προβλημάτων υγείας, ενώ ο τότε υπ. Εξωτερικών Καρ. Παπούλιας ήθελε να τηρήσει σκληρή στάση.

Ο ίδιος ο Χόλμπρουκ σε βιβλίο που εξέδωσε το 1998 αποκάλυψε το ρόλο που διαδραμάτισε η σύζυγος του Α. Παπανδρέου Δήμητρα. Περιγράφει πώς τον υποδέχθηκε, εντυπωσιακά και ελαφρά ντυμένη και ότι της μίλησε κατ' ιδίαν, ώστε να πιέσει τον σύζυγό της να δεχθεί τις αμερικανικές προτάσεις.

Ο Αμερικανός διπλωμάτης ζήτησε από τον Έλληνα ηγέτη να «βοηθήσει», ενώ προσφέρθηκε να εγγυηθεί για τη δέσμευση του κ. Γκλιγκόροφ σε ένα σχέδιο συμφωνίας. Ο Παπανδρέου δέχθηκε.

Αμέσως μετά αναχώρησε για τα Σκόπια, όπου συνομίλησε με την εκεί ηγεσία. Έτσι από τα Σκόπια ο Χόλμπρουκ, από την Αθήνα ο επιτετραμμένος της πρεσβείας Τόμας Μίλερ και από την Ουάσινγκτον ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νίκολας Μπέρνς ανακοίνωσαν ταυτόχρονα την επίτευξη συμφωνίας Ελλάδας – Σκοπίων για απευθείας διάλογο υπό την αιγίδα του Σάιρους Βάνς, με σκοπό την υπογραφή μιας Ενδιάμεσης Συμφωνίας.

Τα ορόσημα στο «Μακεδονικό»

Ε΄ μέρος: Το εμπάργκο

Εφημερίδα "Έρευνα"
20 Δεκεμβρίου 2007, σελ. 5


Ένα μήνα μετά την αναγνώριση των Σκοπίων από των ΟΗΕ ως FYROM, στα μέσα Μαΐου 1993, οι διαμεσολαβητές του ΟΗΕ για την πρώην Γιουγκοσλαβία Cyrus Vance και λόρδος Owen κατέθεσαν σχέδιο συμφωνίας και οικοδόμησης εμπιστοσύνης, το οποίο περιελάμβανε και το σεβασμό των συνόρων. Πρότειναν την ονομασία «Nova Makedonija», η οποία απορρίφθηκε από την Αθήνα η οποία αντιπρότεινε το «Σλαβομακεδονία». Τα Σκόπια το απέρριψαν με την πρόφαση πως αυτή η ονομασία θα ερέθιζε την πολυπληθή αλβανική μειονότητα.

Τον Οκτώβριο του 1993 πέφτει η κυβέρνηση Μητσοτάκη μετά την αποχώρηση των βουλευτών της ομάδας Σαμαρά, εξαιτίας των χειρισμών της κυβέρνησης στο Μακεδονικό.

Η έλευση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία φέρνει αλλαγές. Αμέσως, στις 4 Νοεμβρίου 1993, ο Ανδρέας Παπανδρέου διακόπτει τις συνομιλίες και θέτει τρεις όρους προκειμένου να επανέλθει: α) αλλαγή των άρθρων του Συντάγματος της ΠΓΔΜ που μιλούν για αλυτρωτισμό και στρέφονται εναντίον της εδαφικής κυριαρχίας της Ελλάδας, β) αλλαγή της σημαίας, δηλ. να αφαιρέσουν οι Σκοπιανοί το αστέρι της Βεργίνας και γ) παύση της προπαγάνδας εναντίον της Ελλάδας.

Τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο του 1994 ξεκινάει μία σειρά αναγνώρισης των Σκοπίων ως «Μακεδονία». Ανάμεσά τους η Κίνα και η Ρωσία του Γέλτσιν. ΗΠΑ και Αυστραλία τα αναγνωρίζουν σαν FYROM.

Πρωταγωνιστές και συντονιστές σε αυτήν την διεθνή ανθελληνική κινητικότητα αναδείχθηκαν ο Ουγγρο-Εβραίος πολυεκατομμυριούχος George Soros, ο οποίος χρηματοδοτεί τα κυριότερα μέσα ενημέρωσης των Σκοπίων, αλλά και τις ΜΚΟ (Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις) που προωθούν τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις τους και ο Εβραιο-αμερικανός Lawrence Eagleburger με το διεθνές του κύρος ως πρώην αναπληρωτής υπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ.

Η Ελλάδα, θέλοντας να αντιδράσει περισσότερο δυναμικά, έκλεισε τα σύνορα με τη γειτονική χώρα και προχώρησε επισήμως στην επιβολή εμπορικού εμπάργκο στα Σκόπια στις 17 Φεβρ. 1994. Να θυμίσουμε ότι ταυτόχρονα ίσχυε το διεθνές εμπάργκο που είχε επιβληθεί στη Σερβία.

Αρκετοί επικρότησαν την πράξη αυτή του Α. Παπανδρέου ως μία κίνηση που κατέδειξε έντονα στη διεθνή κοινότητα το μέγεθος της σημασίας του ζητήματος της ονομασίας για την Ελλάδα. Άλλωστε ήταν μία τονωτική ένεση στο εθνικό συναίσθημα των Ελλήνων.

Στην άλλη πλευρά βρίσκονται εκείνοι που υποστήριξαν πως το εμπάργκο (καθώς δεν μπορούσε να συνεχιστεί επ’ αόριστον λόγω των πιέσεων που θα δεχόταν η Ελλάδα) δεν έπρεπε να έχει επίσημο χαρακτήρα, αλλά άτυπο, μακροχρόνιο και γι αυτό πιο πιεστικό και αποτελεσματικό. Γράφει χαρακτηριστικά ο ιστορικός Στ. Σωτηρίου («Το Μακεδονικό ζήτημα», εκδ. Πελασγός, Αθήνα 2005, σ.125):

«Αν λ.χ. έφτανε ένα κοντέινερ με προορισμό μία εταιρία στην πόλη «Βέλες» στη «Μακεδονία», η τελωνειακή υπηρεσία της Θεσσαλονίκης θα μπορούσε κάλλιστα να το επιστρέψει στον αποστολέα του με την ένδειξη ότι δεν υπάρχει τέτοια εταιρία στη Μακεδονία ούτε πόλη Βέλες»

Τα ορόσημα στο «Μακεδονικό»

Δ΄ μέρος: Η ονομασία ΠΓΔΜ (FYROM)

Εφημερίδα "Έρευνα"
13 Δεκεμβρίου 2007, σελ. 7


Αμέσως μετά την εκλογική του ήττα τον Νοέμβριο του 1992, ο Τζορτζ Μπους (πατήρ) έστειλε τον υπ. εξωτερικών των ΗΠΑ Lawrence Eagleburger (οι Σκοπιανοί τον αποκαλούσαν Λώρενς της Μακεδονίας) να πείσει τις Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις να αναγνωρίσουν μαζί με τις ΗΠΑ το νέο κράτος των Σκοπίων ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Σύμφωνα με μαρτυρία του Κρις Σπύρου (Πρόεδρος των Εκλεκτόρων του Μπίλ Κλίντον στο Νιού Χαμσάϊρ, την πιο σημαντική πολιτεία όσον αφορά στις Προεδρικές Εκλογές) φαίνεται ότι ο Πρόεδρος Μπους προσπάθησε να εκπληρώσει την υπόσχεση του στους Σκοπιανούς των ΗΠΑ, οι οποίοι συνέβαλαν σημαντικά στην προεκλογική του προσπάθεια. Στόχος ήταν να μπορέσει πριν τη λήξη της θητείας του -στις 20 Ιανουαρίου 1993- να πείσει τους Ευρωπαίους και ιδιαίτερα το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να αναγνωρίσουν το νέο αυτό κράτος ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Αυθαίρετη αναγνώριση από τις ΗΠΑ θα ήταν άτοπη, εφόσον η κυβέρνηση Μπους ήταν πλέον μεταβατική. Αυτή η προσπάθεια σκόνταψε στη σκληρή επιμονή και τη βοήθεια πολλών Ελληνοαμερικανών οι οποίοι ήταν κοντά στον Μπίλ Κλίντον.

Επομένως, τόσο οι Ευρωπαίοι εταίροι μας όσο και ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ στήριζαν τις ελληνικές θέσεις πάνω στο Σκοπιανό. Μία αρραγής στάση στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας θα ήταν αρκετή για να λυθεί το ζήτημα κατ’ ευχήν. Όμως, η τότε Ελληνική Κυβέρνηση, ενώ δημόσια είχε δεσμευτεί ότι δεν πρόκειται να αναγνωρίσει κράτος στην ονομασία του οποίου θα υπάρχει ο όρος «Μακεδονία» ή παράγωγά του, παρασκηνιακά προωθούσε μία λύση με ένα σύνθετο όνομα (με τη λέξη Μακεδονία) που θα ήταν κάπως παραδεκτό και δεν θα είχε μεγάλο πολιτικό κόστος.

Ο κ. Κρις Σπύρου γίνεται αποκαλυπτικός: Λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία του Μπίλ Κλίντον στο αξίωμα του Προέδρου των ΗΠΑ οι μισθωτοί αντιπρόσωποι της Ελλάδος (paid lobbyists) στην Ουάσιγκτον κ.κ. «Manatos & Manatos” δημιούργησαν μια «πρόχειρη ειδική επιτροπή» με την ονομασία «Ad hoc American Hellenic Leadership Committee”.

Εκ μέρους αυτής της επιτροπής η εταιρεία «Μάνατος και Μάνατος» ζήτησε από επιφανείς Ελληνοαμερικανούς (εκλεγμένους πολιτικούς, επιχειρηματίες και Δημοτικούς άρχοντες) να συνυπογράψουν μια επιστολή που απευθυνόταν στον Πρόεδρο Κλίντον και του ζητούσε να υποστηρίξει την «νέα θέση» της Ελληνικής Κυβέρνησης για μια «συμβιβαστική λύση» στο ζήτημα της αναγνώρισης του ονόματος της Νοτιοσλαβίας, παρότι περιείχε τη λέξη «Μακεδονία». Η επιστολή είχε την ημερομηνία 26 Ιανουαρίου 1993. Κοινοποιήθηκε δε στον Warren Christopher, υπ. Εξωτερικών ΗΠΑ, και την Madeleine Albright, Πρέσβη των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη.

Στο μεταξύ, τα Σκόπια είχαν καταθέσει στις 9 Ιανουαρίου 1993 αίτηση για να γίνουν μέλος των Ηνωμένων Εθνών με τη συνταγματική τους ονομασία. Στις 7 Απριλίου, με επιστολή προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ο τότε υπ. Εξωτερικών Μιχάλης Παπακωνσταντίνου ανήγγειλε ότι η Ελληνική κυβέρνηση αποδέχεται την πρόταση με την οποία τα Ηνωμένα Έθνη θα αναγνωρίσουν το νέο κράτος με την ονομασία «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας» (FYROM). Την ίδια μέρα η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ψήφισε την αναγνώριση του, χωρίς δικαίωμα ανάρτησης σημαίας στον περίβολο του ΟΗΕ.

Γεννήθηκε στις 7 Απριλίου 1993, για πρώτη φορά στην ιστορία, μια χώρα με την ονομασία «Μακεδονία» που δεν ήταν Ελληνική με την ψήφο της Ελληνικής Κυβέρνησης! Η Ελληνική Μακεδονία θα ήταν πια απλώς μια διοικητική περιφέρεια, η οποία στο μέλλον θα διεκδικείται από το νεοσύστατο κράτος.

Στη φωτο ο Κ. Μητσοτάκης με τον Τζωρτζ Μπους (τον πατέρα)

Τα ορόσημα στο «Μακεδονικό»

Γ΄ μέρος: Το β΄ εξάμηνο του 1992
Εφημερίδα "Έρευνα"
6 Δεκεμβ
ρίου 2007, σελ. 7


Κατά το β΄ εξάμηνο του 1992 η Μ. Βρετανία αναλαμβάνει την ευρωπαϊκή προεδρία. Το Μακεδονικό αναλαμβάνει ο πρέσβης Ο Νήλ. Τα Σκόπια ως κίνηση διαπραγματευτικού ελιγμού υιοθετούν το αστέρι της Βεργίνας για εθνική τους σημαία.

Ο Ο Νήλ στο δικό του «πακέτο» προτείνει την ονομασία «Μακεδονία – Σκόπια». Η ελληνική κυβέρνηση ολισθαίνει σε μέγιστο ατόπημα προτείνοντας μέσω του πρέσβη Τσούνη τη διπλή ονομασία. Να αναγνωριστούν δηλαδή τα Σκόπια από τη διεθνή κοινότητα ως Μακεδονία και να τα αναγνωρίσει η Ελλάδα με όποιο όνομα επιθυμεί.

Το Δεκέμβριο του 1992, στη σύνοδο κορυφής του Εδιμβούργου, απορρίπτεται το πακέτο Ο Νήλ. Η Ευρώπη καλεί τα δύο μέρη «να βρουν μεταξύ τους μία λύση με βάση την απόφαση της Λισσαβόνας».

Στο μεταξύ το Σκοπιανό έχει περάσει τον Ατλαντικό. Ήδη στις Στις 2 Οκτωβρίου 1992 ο τότε υποψήφιος για την Προεδρία των ΗΠΑ Bill Clinton έκανε επίσημη γραπτή δήλωση προς την ελληνοαμερικανική κοινότητα. Τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της ήταν:

«Πολλοί Αμερικανοί δυσκολεύονται να κατανοήσουν το πρόβλημα που προκύπτει από τη χρήση του ονόματος «Μακεδονία». Περί τα τέλη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου η χρήση αυτού του ονόματος για το νότιο τμήμα της Γιουγκοσλαβίας χαρακτηρίστηκε από τον τότε υπουργό Εξωτερικών της χώρας μας «ως προκάλυμμα για επιθετικές ενέργειες εναντίον της Ελλάδας» ενώ θα μπορούσε, επίσης, να αποτελέσει και πάλι πηγή αποσταθεροποίησης και διαμάχης.
Η θέση των Ηνωμένων Πολιτειών πρέπει να είναι ξεκάθαρη. Εάν το νέο αυτό κράτος επιθυμεί την αναγνώριση της Αμερικής, θα πρέπει να δεχθεί τις αρχές της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι, να ικανοποιήσει τις γείτονες χώρες και την παγκόσμια κοινότητα όσον αφορά τις προθέσεις του, ότι δηλαδή είναι ειρηνικές και σύμφωνες με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία απορρίπτει τη χρήση του ονόματος Μακεδονία. Η Κυβέρνηση Κλίντον θα υπερασπιστεί αυτές τις αρχές και θα διασφαλίσει την ικανοποίηση των νόμιμων συμφερόντων της Ελλάδας».
Την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου ο Μπίλ Κλίντον εκλέχτηκε Πρόεδρος.

Όταν γνώμη και ιστορική έρευνα ποινικοποιούνται

Εφημερίδα “Ελεύθερος Κόσμος”
1 Δεκεμβρίου 2007, σελ. 9


Ένας ακόμα σύγχρονος τρόπος να φιμώσουν τους αντιφρονούντες φαίνεται πως είναι, εκτός από τον αποκλεισμό ή τον διασυρμό τους από τα ελεγχόμενα από το σύστημα μέσα ενημέρωσης, η ωμή απειλή της φυλάκισης. Πλέον η ανοιχτή αμφισβήτηση, η αντίθετη άποψη ή και η αμφιβολία που εκδηλώνεται μέσα από την έρευνα και τη λογική επιχειρηματολογία είναι δυνατό να υπόκεινται σε δικαστική δίωξη. Αποτελούν εγκλήματα γνώμης. Το επίμαχο θέμα μετατίθεται από το διανοητικό ή το ιδεολογικό επίπεδο στο ποινικό.

Έχουν περάσει 200 και πλέον χρόνια από τότε που ο Βολταίρος διατύπωσε αποφθεγματικά το περίφημο «Δε συμφωνώ ούτε μα μία λέξη από όσα λες, αλλά θα υπερασπίζομαι ακόμα και με το αίμα μου το δικαίωμα σου ελεύθερα να λες όσα πρεσβεύεις». Αυτή η φράση έγινε το λάβαρο της πνευματικής ανεκτικότητας και της ελευθερίας του λόγου στον πολιτισμένο κόσμο.

Ο πολιτισμένος κόσμος, ωστόσο, φαίνεται ότι διολισθαίνει ξανά σε ένα μεσαιωνικού τύπου κυνήγι μαγισσών, υποχωρεί -επιλεκτικά- στην δογματική αυθεντία της μοναδικής Αλήθειας, θυμίζοντας σε μεγάλο βαθμό τους φονταμενταλισμούς που υποτίθεται πως πολεμά.

Η ποινικοποίηση της άποψης σίγουρα δεν συμβαδίζει με τις αρχές της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Κανένα δικαστήριο δεν είναι δυνατόν να ορίσει την ιστορική αλήθεια. Μόνο ανελεύθερα καθεστώτα το έχουν επιχειρήσει. Οι ιδέες δεν μπορούν να πολεμηθούν παρά με ιδέες, επιχειρήματα και τεκμήρια. Διαφορετικά, η Ιστορία καταλήγει μία πηγμένη γνώση που μπλοκάρει την έρευνα. Η επιστήμη καταντά προπαγάνδα.

Ταυτόχρονα, επιχειρείται μία εσκεμμένη σύγχυση εννοιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ταύτιση του αντισημιτισμού και του νέο-ναζισμού με την κριτική εξέταση της Ιουδαϊκής θρησκείας ή την αμφισβήτηση της φύσεως και της εκτάσεως του «ολοκαυτώματος». Σε αρκετές χώρες ήδη υπάρχει δεδικασμένο που ποινικοποιεί την τελευταία.

Ο Βρετανός ιστορικός Ντέιβιντ Ιρβινγκ κρατήθηκε σε αυστριακή φυλακή 13 μήνες, -είχε καταδικαστεί σε τριετή φυλάκιση- επειδή αμφισβήτησε το Ολοκαύτωμα, ενώ υπάρχει γι’ αυτόν απαγόρευση εισόδου σε αρκετές χώρες όπως οι Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Νότια Αφρική, Καναδάς, Νέα Ζηλανδία, Ιταλία και ΗΠΑ.

Στη χώρα μας ο Κώστας Πλεύρης και ο «Ελεύθερος Κόσμος» οδηγούνται στα δικαστήρια με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του «Εβραίοι, όλη η αλήθεια».

Βέβαια χώρες όπως η Αυστρία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Γαλλία (λόγω του Βισύ) ίσως αισθάνονται την ανάγκη να αποδείξουν τη μεταμέλεια τους για τη συμπεριφορά τους κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Φτάνουν σε μία υπερβολή στην προσπάθειά τους να αποενοχοποιηθούν ιστορικά. Όμως, η Ελλάδα ανήκε στα θύματα και όχι τους θύτες.

Είναι άτοπο ένας λαός να μονοπωλεί το αδιαμφισβήτητο σε μία «ιερή θυματοποίηση». Με την ίδια λογική θα έπρεπε να απαγορευτεί η είσοδος στην Ελλάδα για χιλιάδες Τούρκους (και όχι μόνο) αρθρογράφους και ιστορικούς οι οποίοι έχουν αμφισβητήσει τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και της Ιωνίας ή να φυλακιστούν όσοι ζουν στη χώρα μας και την αμφισβητούν. Δεν είναι δυνατό να αποδίδονται σε οποιαδήποτε κοινότητα προνόμια που είναι απαγορευμένα για το ίδιο το Ελληνικό Έθνος μέσα στην Ελλάδα.

Κωνσταντίνος Ψάχος: ο Μουσικός, ο Λόγιος

Το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, οργάνωσε Επιστημονική Ημερίδα, στις 30 Νοεμβρίου 2007, με θέμα: "Κωνσταντίνος Ψάχος. Ο Μουσικός, ο Λόγιος".

Ο Κωνσταντίνος Ψάχος υπήρξε πολυσχιδής επιστημονική και καλλιτεχνική προσωπικότητα. Tο έργο και η συμβολή του στην ιστορική, επιστημονική και μουσικολογική έρευνα και επί των τριών κλάδων της Ελληνικής παραδοσιακής μουσικής δημιουργίας (Αρχαίας, Βυζαντινής και Δημοτικής) έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην πορεία της Ελληνικής Μουσικής. Κατά τη διάρκεια της ημερίδας πραγματοποιήθηκαν ανακοινώσεις από ειδικούς μουσικολόγους.

Οι ανακοινώσεις πλαισιώθηκαν με την παρουσίαση, για πρώτη φορά, του μικρού Παναρμονίου, που κατασκεύασε ο οίκος Steinmayer με τις οδηγίες του Κ. Ψάχου. Το μοναδικό αυτό όργανο ανήκει στη μουσειακή Συλλογή του ΚΕΕΛ. Το παραχώρησε ευγενικά η κ. Ελένη Ντάλλα.

Με την ημερίδα αυτή το Κέντρο Λαογραφίας ανέδειξε την προσωπικότητα και το έργο του Κωνσταντίνου Ψάχου, αλλά και απέδωσε ευχαριστίες στην κα. Ελένη Ντάλλα, η οποία διαφύλαξε με φροντίδα και αγάπη το πολύτιμο αρχείο του και εμπλούτισε την μουσειακή Συλλογή του Κέντρου με την δωρεά των κέρινων μουσικών κυλίνδρων και του μικρού «Παναρμονίου», του μοναδικού υπάρχοντος στον κόσμο οργάνου που λειτουργεί και έχει τη δυνατότητα να αποδώσει τις λεπτεπίλεπτες αποχρώσεις των διαστημάτων της ελληνικής μουσικής.

Μία αναμνηστική φωτογραφία με την κα. Ελένη Ντάλλα