Περί ΑΟΖ

Με αφορμή τη διαφαινόμενη διένεξη μεταξύ Τουρκίας - Ισραήλ, έχει ήδη ανοίξει μία μεγάλη συζήτηση για την θαλάσσια κυριαρχία και την ΑΟΖ. Καλό είναι να διασαφηνίσουμε την έννοια της ΑΟΖ, ώστε να κατανοούμε όσα θα λέγονται ή γράφονται στα μμε.

Από το 1982, η νέα Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει μια νέα θαλάσσια ζώνη, την «Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη» - ΑΟΖ. Στο άρθρο 56 της Σύμβασης, καθορίζονται οι αρμοδιότητες και οι υποχρεώσεις του παράκτιου κράτους, μέσα σε αυτήν την ζώνη.

Το μέγιστο εύρος της ΑΟΖ κάθε κράτους μπορεί να είναι 200 ναυτικά μίλια. Το ίδιο ισχύει και για την υφαλοκρηπίδα. Επομένως, μόνο κράτη που απέχουν τουλάχιστον 400 ν. μίλια, μπορούν να θεσπίσουν ΑΟΖ χωρίς να γεννάται ζήτημα οριοθέτησης. Το άρθρο 74 της Σύμβασης καθορίζει τις διαδικασίες για την οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ κρατών με έναντι ή προσκείμενες ακτές.

Η κύρια διαφορά της ΑΟΖ από την υφαλοκρηπίδα έγκειται στο ότι το παράκτιο κράτος που θεσπίζει ΑΟΖ ασκεί ειδικά κυριαρχικά δικαιώματα έρευνας, εκμετάλλευσης, διαχείρισης, στον βυθό, το υπέδαφός του, αλλά και στα υπερκείμενα θαλάσσια ύδατα. Κατά συνέπεια όχι μόνο σε μη ζώντες φυσικούς πόρους (πετρέλαιο, φυσικό αέριο κ.α. ) αλλά και σε ζώντες, δηλαδή αφορά στην αλιεία.

Μια άλλη σημαντική διαφορά είναι ότι τα δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα υπάρχουν και διατηρούνται ανεξάρτητα από το εάν το παράκτιο κράτος την ερευνά ή την εκμεταλλεύεται και χωρίς να απαιτείται οιαδήποτε διακήρυξή του. Η ΑΟΖ όμως θεσπίζεται με διακήρυξη από το παράκτιο κράτος, το οποίο υποχρεούται σε συγκεκριμένα μέτρα.

Η Σύμβαση αναφέρει ξεκάθαρα ότι τα νησιά που κατοικούνται διαθέτουν ΑΟΖ… Τα υπόλοιπα νησιά, νησάκια και βραχονησίδες που δεν κατοικούνται, διατηρούν μόνο το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων τους μέχρι 12 μίλια.

Άρα, είναι ζωτικής σημασίας να υπάρχουν και στα μικρότερα νησιά ή νησίδες του ελληνικού Αρχιπελάγους, έστω μια οικογένεια, ένας φαροφύλακας, ένας μοναχός, γιατί τότε θεωρούνται κατοικίσιμα και αποκτούν αυτόματα νομική υπόσταση και κεκτημένα ως προς το Δίκαιο της Θάλασσας.

Σε επόμενο δημοσίευμα θα δειχθούν οι θέσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας όχι μόνο στο Αιγαίο αλλά και στην ανατολική Μεσόγειο. Θα δειχθεί ακόμα πόσο άτοπη είναι η εμμονή της Ελλάδας στην έννοια της υφαλοκρηπίδας, καθώς η μετακίνηση από την υφαλοκρηπίδα στην ΑΟΖ θα ενίσχυε τη θέση της Ελλάδας σε πολιτικό, σε νομικό και σε οικονομικό επίπεδο.