Η ψύχωση των «πανελλαδικών»

Εφημερίδα "Ελεύθερη Ώρα"
29 Ιουνίου 2008, σελ. 10

Κάθε χρόνο, την ίδια περίοδο, που έρχονται στην επικαιρότητα οι Πανελλήνιες Εξετάσεις, έχω μια πικρή αίσθηση. Ως κοινωνία, έχουμε θεοποιήσει τόσο πολύ το γεγονός που το δέος είναι αναπόφευκτο, σχεδόν τρομακτικό.

Οι γονείς είναι έτοιμοι να θυσιάσουν μία μικρή περιουσία στα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα. Οι μαθητές υποψήφιοι -που διαβάζουν συνειδητά- σίγουρα αποτελούν την ομάδα των σκληρότερα εργαζομένων Ελλήνων.

Ένας χρόνος εντατικής προετοιμασίας που οδηγεί στη νευρωτική πίεση και την πνευματική εξουθένωση. Οκτώ, δέκα και δώδεκα ώρες διάβασμα ημερησίως. Με το τρέξιμο από μάθημα σε μάθημα, με το άγχος των απουσιών και την πίεση της ύλης

Δεκαεφτάχρονα παιδιά που αγωνιούν να οργανώσουν σωστά το χρόνο τους, τον οποίο αφιερώνουν σχεδόν εξολοκλήρου στη μελέτη. Που προετοιμάζονται με επιμονή και υπομονή από τις πρώτες τάξεις του λυκείου, που στερούνται αγαπημένα χόμπι και άσκοπες εξόδους, που χλευάζονται από τους αδαείς συμμαθητές τους σαν «φυτά».

Οι ώρες της ημέρας δεν αρκούν και κάποιοι προσπαθούν να αντέξουν το ξενύχτι με καφέδες, άλλοι εκτονώνουν το άγχος καπνίζοντας ενάμισι πακέτο την ημέρα, οι περισσότεροι παίρνουν βιταμίνες, κάποιοι καταλήγουν στα ηρεμιστικά…

Όσον αφορά στην ουσία των εξετάσεων, χάριν της «αξιοκρατίας» και του «αδιάβλητου», η διδακτική πράξη υποβιβάζεται σε φροντιστηριακή προετοιμασία, η γνώση καταντά πληροφορία χρήσιμη ή άχρηστη για τις εξετάσεις και η παπαγαλία θριαμβεύει σε βάρος της κριτικής σκέψεως.

Κάθε νέα κυβέρνηση αλλάζει το περίβλημα των εισαγωγικών εξετάσεων, αλλά διατηρεί την ουσία τους και αναπαράγει το είδος των ανθρώπων που θα στελεχώσουν ως φοιτητές τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ. Ανθρώπους που βγαίνουν από την εφηβεία συμβιβασμένοι και ψυχικά κουρασμένοι, που αποτιμούν τη γνώση όχι ως χαρά, ως πνευματικό και κοινω¬νικό αγαθό αλλά σαν ανταλλακτική αξία. Η επιτυχία «εξαργυρώνεται» με την ελπίδα επαγγελματικής προοπτικής και κοινωνικής ανόδου, που συχνά διαψεύδεται.

Εκείνοι που αποτυγχάνουν φέρουν το στίγμα της αποτυχίας. Άλλωστε, οι «πανελλαδικές» είναι εξετάσεις μαζικού αποκλεισμού των υποψηφίων. Ιδιαίτερα η καθιέρωση της βαθμολογικής βάσης του δέκα από το 2006 και μετά επέφερε ως αποτέλεσμα, περίπου ο ένας στους τρεις να μην κατορθώνει να εισαχθεί σε κάποιο ΑΕΙ ή ΤΕΙ.

Όσοι επιτυγχάνουν, υπερεκτιμούν την εισαγωγή τους σε κάποια σχολή, θεωρώντας ότι εκπλήρωσαν το στόχο της ζωής τους. Αρκετά κουράστηκαν ως μαθητές… ως φοιτητές είναι η σειρά τους να απολαύσουν την αναμελιά που στερήθηκαν κατά την εφηβεία τους.

Και υιοθετούν την εγκληματική νοοτροπία ότι «το θέμα είναι να μπεις, μετά αραλίκι, ούτε διάβασμα, ούτε τίποτα. Με σκονάκια και μαύρη αγορά για τις εργασίες, αργά ή γρήγορα όλοι θα πάρουν πτυχίο». Εδώ ξεκινάει η απαξίωση του δημοσίου Πανεπιστημίου.

Πόσο μάλλον, όταν το γνωστικό επίπεδο κάθε χρόνο γίνεται χαμηλότερο. Δεν θα αναφερθώ καθόλου στα κραυγαλέα ποσοστά αποτυχίας στα μαθηματικά και στη φυσική (76% και 59% αντίστοιχα στην Τεχνολογική Κατεύθυνση 2 κάτω από τη βάση). Όμως, με την ιδιότητα του Ιστορικού και του μάχιμου επί 16 χρόνια εκπαιδευτικού, θεωρώ τραγική αποτυχία το 54% κάτω από τη βάση στην Ιστορία Γενικής Παιδείας, αναλογιζόμενος ότι τα θέματα φέτος ήταν τα ευκολότερα της τελευταίας δεκαετίας.

Απ' την άλλη, γρανάζι του συστήματος και εμείς οι υπόλοιποι: καθηγητές, γονείς, πανεπιστημιακοί, παιδαγωγικό ινστιτούτο. Ταγμένοι να κάνουμε ό,τι και όπως μας υποδεικνύεται. Φέρουμε ευθύνη, αλλά μεγάλο μέρος βαραίνει και τις πολιτικές επιλογές που αναπαράγουν την ψύχωση των πανελλαδικών απαράλλαχτη εδώ και δεκαετίες.